Ewaryst Estkowski - 

„Używając wszędzie tych samych chrześcijańskich

i narodowych zasad wychowania i kształcenia

sprowadzimy i utrwalimy braterstwo w narodzie naszym,

zniesiemy rzeczywiście różnicę stanów

a wywołamy różnicę cnoty, obowiązków i zasług"

Zasłużony działacz i pedagog  urodzony  26 X.1820 r. w Drzązgowie k. Kostrzyna, syn Jana i Katarzyny, właścicieli gospodarstwa rolnego. Do szóstego roku życia mały Ewaryst wychowywał się w domu rodzinnym. Ponieważ jego ojciec był człowiekiem bardzo zapracowanym, a w Strzyżewie nie działała szkółka, oddano sześcioletnie dziecko pod opiekę nauczycielowi w pobliskim Krzepiszynie. Oderwanie go od domu rodzinnego i powierzenie człowiekowi bardzo surowemu, stosującemu mechaniczne metody nauczania i częste kary fizyczne, było dla niego przykrym przeżyciem. Ponieważ z dochodów otrzymywanych z folwarku ojciec Ewarysta nie mógł utrzymać rodziny, sprzedał majątek i przeniósł się do Powidza. W tamtejszej szkółce chłopiec kontynuował naukę. Karany nie tylko przez nauczyciela, lecz również przez surowego ojca, często płakał w ukryciu, sądząc, że nikt go nie kocha. Prawdopodobnie, żeby zmusić dziecko do nauki, ojciec wyrzucił go z domu, a nauczyciel zabronił przychodzić do szkoły. Gdy skończył dwanaście lat zamieszkał z rodzicami we wsi Mierzewo i chodził na prywatne lekcje do nauczyciela szkółki elementarnej w Jarząbkowie.

W 1836 roku został przyjęty do seminarium nauczycielskiego w Poznaniu. W 1839 roku znalazł się w niewielkiej liczbie tych, którzy uzyskali upragnione świadectwo do objęcia stanowiska nauczyciela szkoły elementarnej. W październiku otrzymał polecenie objęcia posady nauczyciela w Wojciechowie pod Jaraczewem. Po powstaniu listopadowym nasilono germanizację. Ustawa uwłaszczeniowa spowodowała zubożenie najniższych warstw wiejskich. Nie lepsza była sytuacja finansowa nauczycieli. W takich warunkach obejmował Estkowski swoja pierwszą posadę. Osiemdziesięciu uczniów w wieku od 6 do 14 lat przedstawiało różny poziom wiedzy, miało różne podręczniki, tylko niektórzy posiadali tabliczki.

W szkole nie było tablicy i pomocy. Kilkakrotnie zwracał się z prośbą do księdza inspektora o pomoc. Odpowiedzi nie otrzymał. Stopniowo jednak zyskiwał zaufanie dzieci i ich rodziców. To wywołało niechęć księdza inspektora, który zaczął go szpiegować, nakładał kary pieniężne i gnębił go listami pełnymi pogardy. Stosunki z przełożonym zatruwały mu radość pracy i wpłynęły na pogorszenie stanu jego zdrowia. Nie poddał się jednak. Rozpoczął również współpracę z czasopismami. Jego pierwszy artykuł to: "Kilka słów o szkołach elementarnych w Wielkim Księstwie Poznańskim".

W 1843 roku został karnie przeniesiony do Mikstatu. Nie pomogły starania gminy, by mógł pozostać w Wojciechowie. Pobyt Estkowskiego w Mikstacie trwał półtora roku. Zyskał sympatię dzieci, a w opinii inspektora rysował się obraz sumiennego i pilnego nauczyciela, rzadko stosującego kary cielesne. W drugim roku pracy opuścił się w wykonywaniu obowiązków, prawdopodobnie dlatego, że pochłonęło go pisanie rozpraw do "Tygodnika Literackiego".

W latach 1844-1846 studiował Estkowski na Uniwersytecie Wrocławskim. Studiów nie ukończył. Znawcy tematu podają dwie przyczyny: nieznajomość języków klasycznych i trudności finansowe. W 1845 roku współredagował "Pismo dla Nauczycieli Ludu". Przeznaczył je Estkowski nie tylko dla nauczycieli, ale również dla księży i właścicieli ziemskich, którzy jego zdaniem winni współpracować z nauczycielami, czuwając nad dobrem szkoły i gromady.

Przez krótki okres pełnił Estkowski funkcję nauczyciela prywatnego w Broniszewiczach, następnie w Paruszewie. W 1848 roku otrzymał posadę nauczyciela szkoły ćwiczeń przy seminarium nauczycielskim w Poznaniu. Posady tej jednak nie objął, gdyż został wciągnięty w wir powstania wielkopolskiego.

Po rozwiązaniu komitetu powstańczego podjął pracę w seminarium. Został po pięciu miesiącach zwolniony, gdyż oskarżono do o udział w powstaniu. W konsekwencji zwolniono go z posady nauczyciela. Pozostał bez środków do życia związał się z Ligą Polską, której celem było bronienie sprawy narodowej polskiej na drodze jawności i legalności oraz pomoc nauczycielom zwolnionym za udział w powstaniu. 11 listopada 1849 roku ożenił się z Antoniną z Fenrychów.

W następnym roku przyszła na świat córeczka Zosia. Na łamach "Szkoły Polskiej" rozpoczął Estkowski drukowanie podręczników dla gospodarstw wiejskich oraz "Metod pisania i czytania". W 1851 roku ukazuje się "Elementarzyk".  Rok 1852 był szczególnie ciężki dla rodziny Estkowskich. W kwietniu zmarła ukochana córeczka, zchorowała żona Estkowskiego, później on sam. Wielką radość wywołało przyjście na świat ich pierwszego syna Stefana. Mimo trudności nie zaprzestał Estkowski pracy redakcyjnej. Zmienił się charakter artykułów. Ponieważ uznał, że ostoją polskości jest rodzina, toteż jej poświęcił swoją uwagę. W 1853 roku przyszedł na świat drugi syn Estkowskich - Witold. Przełom lipca i sierpnia 1853 roku spędził Estkowski we Francji.

W 1854 roku redagował "Szkółkę dla Młodzieży", a w październiku tegoż roku objął posadę nauczyciela języka polskiego w prywatnym instytucie dr A. Beheim-Schwarzbacha w Ostrowie pod Wieleniem, gdzie zamieszkał z rodziną. Przebywanie wśród bagien nadnoteckich spowodowało pogorszenie stanu zdrowia Estkowskiego. Wakacje 1855 roku spędził na kuracji w Ischlu. Zdawało się, że przyjazny klimat zaleczył jego chore gardło i powrócił do domu. Pod koniec roku choroba zaostrzyła się. W wakacje 1856 roku udał się na leczenie do Soden i tam

15 sierpnia zmarł. Następnego dnia odbył się pogrzeb. W ostatniej drodze towarzyszyła Estkowskiemu nieliczna grupa rodaków. Pozostawił żonę i dwóch małych synów, nad którymi pieczę objął Teofil Lenartowicz.

Mamrurowa tablica z cytatem E.Estkowskiego wmurowana w 1925 roku na korytarzu naszej szkoły.